De Europese Commissie is bezeten van een mijnbouwmanie. Ze wil in heel Europa en daarbuiten ruim baan geven aan een massale, industriële mijnbouw. Ze heeft een plan opgesteld om meer auto’s te produceren zodat autofabrikanten en de mijnbouwreuzen dikke winsten kunnen opstrijken. Dit plan hebben ze de stempel ‘groen’ gegeven, in de hoop dat niemand moeilijke vragen stelt.
In samenspraak met de mijnbouwlobby [1] heeft de EU een lijst opgesteld van 34 essentiële mineralen voor de energietransitie. Daarvan hebben ze ook zestien als ‘strategisch mineraal' bestempeld. [2] [3] Daarna hebben ze een wet geschreven waarmee de mineralen razendsnel kunnen worden gedolven. Onder de naam de ‘Wet kritieke grondstoffen’ [4] geven het Europarlement en de Europese ministers voor de industrie het groene licht voor zulke praktijken – het kan elk moment zover zijn, in ieder geval gebeurt het voor het eind van het jaar.
Hedendaagse mijnbouw ziet er heel anders uit dan veel mensen denken. Het zijn grootschalige industriële operaties die steeds vaker hele dorpen van de kaart vegen. Ze vernietigen grote vlakken bos- of akkerland, ze creëren enorme afvalstortplaatsen en vergiftigen water en lucht. Voor de winning van mineralen zijn ze afhankelijk van enorme hoeveelheden giftige chemicaliën die in het verleden vaak de natuur in zijn gesijpeld en daarmee langdurige schade hebben veroorzaakt. [5] Ook de mijnbouw in dienst van de ‘groene’ transitie gaat zo te werk. Het wordt juist steeds gevaarlijker, omdat klimaatgrillen zoals overstromingen en droogtes ongelukken in de hand werken. Ze komen vaker voor en zijn moeilijker onder controle te houden.
Natuurlijk zijn de EU en de mijnbouwreuzen ook niet gek: ze weten dat de nieuwe moderne mijnen op verzet van de getroffen mensen en burgers zullen stuiten. En daarop hebben ze iets gevonden. De wet die ze voorstellen bevat een versnelde procedure voor de vergunningen en beperkt de burgerparticipatie en het recht op een eerlijk proces. [6] Met deze wet kunnen nieuwe mijnen de stempel ‘van strategisch belang’ krijgen: daarmee kunnen ze mensenrechten en plaatselijke wetten ongestraft schenden en mensen onteigenen die hun omgeving willen beschermen. [7] Zulke projecten kunnen ook voorzien worden van vrijblijvende certificatieprogramma’s die rechtstreeks tegen het internationaal recht indruisen. [8] En om het nog erger te maken heeft de Europese Commissie de mogelijkheid om naar believen nieuwe materialen aan de lijst toe te voegen.
Voor een eerlijke energietransitie is het noodzakelijk dat de rechten van de plaatselijke bevolking en de natuur worden gerespecteerd. De mensen die er wonen moeten ook mee kunnen praten – en ‘nee!’ kunnen zeggen! [9] Een transitie die niets doet aan de onduurzame consumptiepatronen van Europa kan niet claimen ‘groen’ te zijn. Totdat de wet zich richt op een vermindering van productie [x], begrenzing van vermogens en andere mijnloze oplossingen, kan dit voorstel niet in de jas van ‘milieuwetgeving’ worden gestoken.
Dus hoe zit het met die stukken prachtnatuur die ons zo aan het hart liggen? De wet beschermt noch Natura2000-gebieden, noch de diepzee, noch de Noord- of Zuidpool. Die verworden allemaal tot potentiële mijnen. Mijnbouw mag nooit plaatsvinden in gebieden die beschermd, buitengewoon of heilig zijn. [12] Wanneer de honger naar winstcijfers een bedreiging vormt voor essentiële natuur zoals water, moeten we allemaal gealarmeerd zijn!
Maar het is nog niet te laat, laten burgers in Europa en Latijns-Amerika zien. Zij worden al geconfronteerd met voorstellen voor groezelige mijnen in een nepgroene jas, maar zij verzetten zich tegen de nieuwe mijnmanie! Ze houden dapper stand, maar als we deze wet willen stoppen, moeten we met veel mensen een groot kabaal maken.
We hebben een plan. In het voorjaar zullen de Europese burgers een nieuw Europees Parlement verkiezen. Dat betekent dat de parlementariërs juist nu graag naar burgers luisteren: dit is onze kans. Als we hen nu duidelijk maken dat we willen dat ze de Wet kritieke grondstoffen verwerpen, sturen we een duidelijk signaal: we willen dat dat ze zorgen dat de mijnbouwreuzen mensen- en milieurechten niet met voeten treden.
Zij hebben de kans om de wet te verwerpen – of lopen het risico door de kiezers weggestemd te worden.
Teken de petitie en laat ze weten dat je een echt eerlijke transitie wil, waar mens en natuur boven winstcijfers en mijnbouw staan. Het is nu of nooit.
